ރަޙުމަތްތެރިން

އިންސާނުން އަބަދުވެސް ވެފައިވަނީ ރަޙުމަތްތެރިންނާއި އެކުވެރިންނަށް ބޭނުންވާ އިޖްތިމާޢީ މަޚްލޫޤުންތަކެއް ކަމުގައެވެ. އަހަރެމެންގެ ޙަޔާތުގެ ރަނގަޅު ބައެއް ހޭދަކުރެވެނީ އެހެން މީހުންނާއި މުޢާމަލާތު ކުރުމުގައެވެ.

އަހަރެމެންނަކީ މަދު މީސްކޮޅު ކަމުގައިވާ ސާފުކޮށް އެނގޭ މުޖުތަމަޢު ތަކުގައި އުޅޭ އަހަރެމެން ކަހަލަ މުސްލިމުންނަށް އަހަރެމެންގެ ދީން ދެމެހެއްޓެމަށްޓަކައި ރަނގަޅު އެކުވެރިން ޚިޔާރު ކުރުމުގެ މައްސަލައަކީ މުހިއްމު ކަމެކެވެ. ތަޤްވާވެރި ޞާލިޙް މުސްލިމުންނާއި ގުޅުން ބަދަހިކޮށް ރަޙުމަތްތެރި ވުމީ ސީދާވެގެންވާ މަގުގައި ހުރުމަށް ކޮންމެހެން މުހިއްމު ކަމެކެވެ.

ނަބިއްޔާ (صلى الله عليه وسلم) ޙަދީޘް ކުރެއްވި ބަސްފުޅެއްގެ މާނައިގައިވެއެވެ. ”މީހަކު އެންމެ އެކަށީގެންވަނީ އޭނާގެ ރަޙުމަތްތެރިޔާގެ ގޮތަށް ތަބަޢަވުމެވެ. އެހެންކަމުން، ތިބާއަށް ރަޙުމަތްތެރިވެވެނީ ކާކާކަން ބަލާށެވެ.“ [އަބޫ ދާވޫދް އަދި ތިރްމިޒީ]

އިލާހީ ހިދާޔަތުގެ މަގު ނޫން އެހެން މަގުތަކަށް ތަބަޢަވާ މީހުންނާއި އެކުގައި މަސްހުނިވެ އުޅުމުގެ ނަތީޖާއަކަށްވާނީ އެމީހާގެ އަޚްލާޤާއި އުޅުމަށް ބަދަލު އައުމެވެ. އެފަދަ މީހުންނާއި އަހަރެމެން ގުޅުން ބަދަހިކޮށްފި ނަމަ، އެމީހުންގެ ސިފަތަކާއި އުޅުންތައް އަހަރެމެންގެ ކިބައިގައި އަށަގަންނާނެ އެވެ. އަދި ފަހަރެއްގައި އެމީހުންގެ ދީންވެސް އަށަގެންފާނެއެވެ. އެފަދަ މުސްލިމަކު، އޭނާގެ ދީން ކަމުގައިވާ އިސްލާމްދީނަށް ނަފްރަތުކުރާ އޭނާގެ ރަޙުމަތްތެރިންގެ ކުރިމަތީގައި ފޮރުވާ މުއުމިނުންނާއި ވަކިވުމަށް މަސައްކަތްކުރާ ޙާލަތުގައި އޭނާ ވާނެ އެވެ. މި ހިސާބަށް ކަންތައް ދާއިރުގައި، މުސްލިމު މީހާއާއި ނުބައި ޢަމަލު ކުރާ އޭނާގެ ރަޙުމަތްތެރިއާއި ދެމެދުގައި ކުޑަ ތަފާތެއްވާ ހިސާބަށް އަންނާނެ އެވެ. ވަރަށް ގިނަ ފަހަރަށް މުސްލިމަކަށް އޭނާގެ ވާޖިބުތައް މަތިން ހަނދާންނެތިކޮށްދީ ނުބައި ޢަމަލުތައް ކުރުމަށް އޭނާގެ ރައްޓެހިން ހިތްވަރުދެއެވެ. ނަތީޖާއަކަށް ވަނީ ޚުދު މުސްލިމުން ވެސް އެމީހުންގެ މިފަދަ ރަޙުމަތްތެރިން ދޫކޮށް ނަމާދުކުރުމަށް ދިއުމަށް ލަދު ގަތުމެވެ. އެމީހުންގެ ރައްޓެހިން ސާފުގޮތުގައި ސީދާވެގެންވާ މަގުން އެމީހުން އެއްކިބާ ކުރުވަނީ އެވެ.

ނުބައި މަގުގައިވާ މީހުންނާއި ރަޙުމަތްތެރިވުމުގެ ބަދަލުގައި އަހަރެމެން ގުޅުން ބަހައްޓަން ޖެހޭނީ ޞާލިޙް މީހުންނާއިއެކުގައެވެ. ނަމަވެސް އެހެނިހެން މީހުންނާއި މެދުވެސް ހަމަ ހަމަ ރިވެތި އުސޫލުން ކަންތައް ކުރަންވާނެ އެވެ.

ނަބިއްޔާ (صلى الله عليه وسلم) ގެ އެހެން ޙަދީޘްފުޅެއްގެ މާނައިގައިވެއެވެ. ”ރަނގަޅު ރަޙުމަތްތެރިޔަކާއި ނުރަނގަޅު ރަޙުމަތްތެރިއެއްގެ މިސާލަކީ އަތަރު ވިއްކާ މީހަކާއި ކަނބުރުވެރިއެއްގެ މިސާލެވެ. އެހެންކަމުން، އަތަރު ވިއްކާ މީހާ ތިބާއަށް ކޮންމެވެސް އެއްޗެއް ދޭނެއެވެ. ނުވަތަ ތިބާ އޭނާގެ އަތުން ކޮންމެވެސް އެއްޗެއް ގަންނާނެ އެވެ. ނުވަތަ އަތަރު ވިއްކާ މީހާގެ ކިބައިން މީރުވަސް ލިބުމުގެ އުފާ ލިބޭނެ އެވެ. ކަނބުރުވެރިޔަކަށް ބަލާއިރު، އޭނާ ތިބާގެ ފޭރާން އަންދާލާނެ އެވެ. ނޫންނަމަ ތިބާއަށް އޭނާގެ ފަރާތުން ނުބައި ވަހެއް ފޯރުވައެވެ“ [ބުޚާރީ މުސްލިމް]

މިޙަދީޘްގެ ޝަރަޙައިގައި އިމާމް އައްނަވަވީ ވިދާޅުވަނީ ނަބިއްޔާ (صلى الله عليه وسلم)، ރަނގަޅު ރަޙުމަތްތެރިއަކާއި އަތަރު ވިއްކާ މީހަކާއި މިސާލު ޖެއްސެވީ ކަމުގައެވެ. އަދި ރަނގަޅު ރަޙުމަތްތެރިން ތިބުމުގެ މަތިވެރި ކަމުގެ ވާހަކަ ޙަދީޘް ކުރެއްވި އެވެ. އެމީހުންގެ ކިބައިގައި އަޚްލާޤާއި، ތަޤްވާވެރިކަމާއި، ޢިލްމާއި އަދި ރަނގަޅު އާދަތައް ތިބޭ މީހުންނެވެ. އެފަދަ މީހުންނަކީ އެމީހުންގެ ކިބައިން އަހަރެމެންނަށް މަތިވެރިކަން ލިބިދޭ މީހުންނެވެ. އަދި އެކަލޭގެފާނު (صلى الله عليه وسلم) ވަނީ ނުބައި ޢަމަލް ކުރާ މީހުންނާއި، ގިނަ ފާފަތަކާއި އެހެނިހެން ނުބައި ޢަމަލުތައް ކުރާ މީހުންނާއި، އަދި ބިދުޢަވެރިންނާއި، ޣީބަ ބުނާ މީހުންނާއި މިނޫންވެސް މިފަދަ މީހުންނާއި އެކުގައި އިށީނުން އަހަރެމެންނަށް މަނާކުރައްވާފައެވެ. އެހެން ޢިލްމުވެރިޔަކު ވިދާޅުވެފައިވެއެވެ. ”ޞާލިޙުންނާއި އެކުގައި ގުޅުން ބެހެއްޓުމުން، ފައިދާހުރި ޢިލްމާއި، މާތް އަޚްލާޤާއި، ޞާލިޙް ޢަމަލްތައް ލިބުން ނަތީޖާއަކަށްވާނެ އެވެ. އެއާއިޚިލާފަށް، ނުބައި މީހުންނާއި ގުޅުން ބެހެއްޓުމުން ބުނެވިދިޔަ ހުރިހާ ކަމެއް ވުމުން އެއްކިބާވެއެވެ.“

.މަތިވެރި ވަންތަ ﷲ ތަޢާލާ ވަހީކުރެއްވިއެވެ.

”وَيَوْمَ يَعَضُّ الظَّالِمُ عَلَى يَدَيْهِ يَقُولُ يَا لَيْتَنِي اتَّخَذْتُ مَعَ الرَّسُولِ سَبِيلا (*) يَا وَيْلَتَى لَيْتَنِي لَمْ أَتَّخِذْ فُلانًا خَلِيلا (*) لَقَدْ أَضَلَّنِي عَنِ الذِّكْرِ بَعْدَ إِذْ جَاءَنِي وَكَانَ الشَّيْطَانُ لِلإنْسَانِ خَذُولا“

އަނިޔާވެރިޔާ އޭނާގެ ދެއަތުގައި ދަތްއަޅާ ދުވަސް ހަނދުމަކުރާށެވެ! އޭނާ (އެދުވަހުން) ބުނާނެއެވެ. އޭ ސަހަރޯއެވެ! ރަސޫލާގެ އަރިހުން މަގެއް ހިފައި، ބޭނުންކުޅަނަމަ، ތިމަންނާއަށް ކިހާ ރަނގަޅުވީސްހެއްޔެވެ؟ އޭ ހުރި ހަލާކެއްގެ ބޮޑުކަމާއެވެ! ސަހަރޯއެވެ! ތިމަން އެވެނި މީހަކު އެކުވެރިޔަކު ކަމުގައި ނުހިފިނަމަ، ކިހާ ރަނގަޅުވީސްހެއްޔެވެ! ހަމަކަށަވަރުން، ތިމަންނާއާ ހަމައަށް އެ ޤުރުއާން އައުމަށްފަހު، އޭނާ ތިމަން އެއިން އެއްކިބާކޮށް މަގުފުރައްދައިފިއެވެ. އިންސާނާއަށް އޭނާ ދެރަކޮށް ނިކަމެތިކޮށްލާ އެއްޗެއްކަމުގައި ޝައިޠާނާ ވެއެވެ. [ސޫރަތުލް ފުރުޤާން 29-27]

އަދިވެސް އެކަލާނގެ ވަހީކުރެއްވެވިއެވެ.

”الأخِلاءُ يَوْمَئِذٍ بَعْضُهُمْ لِبَعْضٍ عَدُوٌّ إِلا الْمُتَّقِينَ“

އެކުވެރިން އެދުވަހުން އެއްބަޔަކު އަނެއްބަޔަކަށް ވާހުށީ ދުޝްމަނުން ކަމުގައެވެ. ތަޤްވާވެރިން މެނުވީއެވެ.[ސޫރަތުއް ޒުޚުރަފް: 67]

ޞައްޙަކޮށް އައިސްފައިވާ ދެ ރިވާޔަތުގައިވެސް ނަބިއްޔާ (صلى الله عليه وسلم) އަހަރެމެންނަށް އަމުރުކުރައްވާފައި ވަނީ ހަމައެކަނި މުއުމިނުންނާއި ގުޅުން ބެހެއްޓުމަށެވެ. އަދި އެމީހަކު ވާހުށީ އެމީހަކު އެންމެ ލޯބިވާ މީހަކާއިއެކުގައި ކަން ޙަދީޘްކުރައްވާފައިވެއެވެ. އެހެންކަމުން، މަގުގެއްލިފައިވާ މީހުންނާއި ގުޅުން ބަދަހިކޮށް އެމީހުން ދެކެ ލޯބިވާ ނަމަ އަހަރެމެންގެ ނިމުމާއި މެދުގައި އަހަރެމެން ބިރުގަންނަންޖެހޭނެ އެވެ. ބުއްދިވެރިޔަކީ އޭނާގެ ނަފްސު އާޚިރަތަށްޓަކައި ތައްޔާރުކުރާ މީހާއެވެ. .އެމީހެއްގެ އީމާންކަން ހަނދާން ނެތިކޮށްލާ، އެމީހަކު ކުރާ ކޮންމެ ފާފައެއް ފުއްސަވާނެ ކަމާއި ބޭނުން ކޮންމެ ކަމެއް ކުރެވިދާނެ ކަމަށް ބުނާ ޝައިޠާނާގެ މަޅީގެ ތެރެއަށް ވެއްޓިގަންނަ މީހާއެއް ނޫނެވެ. އެންމެ ހެޔޮ ބަސްފުޅަކީ ﷲ ތަޢާލާގެ ބަސްފުޅުކަމާއި އެންމެ ހެޔޮ މަގަކީ ނަބިއްޔާ (صلى الله عليه وسلم) ދެއްކެވި މަގުކަން ތެދު ހިތުން އަހަރެމެން ޤަބޫލުކުރާނަމަ، އެއާއި އެއްގޮތަށް އަހަރެމެން ޢަމަލު ކުރަންޖެހޭނެ އެވެ. އެހެން ނޫންނަމަ، އަހަރެމެންގެ ނަފްސު ދިފާޢުކުރާނެ ހެކިތަކެއް ބިނާކުރަންޖެހޭނެ އެވެ. އެހެން ވިސްނުމަކުން ބަލާއިރުގައި، ”މުއުމިނަކީ އޭނާގެ އެކުވެރިޔާގެ މޫނުބަލާ ލޯގަނޑެވެ.“ އަދި އޭނާއަށް އަނެއް މުއުމިނު އަޅާގެ ކިބައިން އެއްވެސް ކުށެއް ފެނިއްޖެނަމަ، ރިވެތިވެގެންވާ ގޮތުގައި އެ އެކުވެރިޔާގެ ސަމާލުކަމަށް އެކަމެއް ގެންނާނެއެވެ. އެކަމެއް ދޫކޮށް އޭނާގެ ކިބައިގައިވާ އެ ނުބައި ކަންތައް ފުހެލުމަށް އޭނާއަށް އެހީތެރިވެދޭނެ އެވެ.

ޞާލިޙުންގެ ތެރޭގައި އަހަރެމެން ލެއްވުމަށް ﷲ ގެ ޙަޟްރަތުން އެދި ދަންނަވަމެވެ. އަދި އެއިލާހުގެ ކޯފާއިން ދުރުކޮށް އެއިލާގެ ރުހިވޮޑިގަތުމާއި ޖަންނަތަށް ވާސިލުކޮށްދޭނެ އެކުވެރިންތަކެއް ދެއްވުމަށް އެދި ދުޢާކުރަމެވެ.