ބިރު ގަންނާށެވެ.

    އޭ އިންސާނާއެވެ. ދުނިޔޭގެ ދަޅަތަކަށް ހެއްލި އުފަލާއި މަޖަލުގައި އުޅެމުންދާ އިންސާނާއެވެ. އަގުހުރި މިދުނިޔޭގެ ވަގުތުތައް ބޭކާރު ގޮތުގައި ހޭދަކުރަމުންދާ އިންސާނާއެވެ.

---

ތިބާ މިދުނިޔެއަށް ފޮނުވުނީ ހީސަމާސާ ކޮށް މަޖަލުގައި ވަގުތުތައް ހޭދަކުރުމަށް ހެއްޔެވެ. ތިބާ ގެ ކުރިމަތީގައި ބޮޑެތި ކަންތައްތަކެއްވާކަން ހަނދާން އެބަހުރިހެއްޔެވެ. ކޮންމެ އިންސާނަކާއި ހަމަކަށަވަރުންވެސް ބައްދަލުވާނޭ މަރު ތިބާ އާއި ވެސް ދާދި އަވަހަށް ބައްދަލުވާނެކަން ތިބާ ހަނދާން އެބަހުރިހެއްޔެވެ. އަދި އެ މަރު ބައްދަލުވުމުގެ ކުރިން މަރުގެ ސަކަރާތާއި ކުރިމަތިލާންޖެހޭނޭކަން އެނގޭ ހެއްޔެވެ. އެމަރުގެ ސަކަރަތަކީ ހުދު ރަސޫލާ صلى الله عليه و سلم އެކަމުގެ ތަޖުރިބާ ކުރެއްވި ކަމެކެވެ.

އަނަސް (رضى الله عنه)ގެ އަރިހުން ރިވާވެގެންވެއެވެ. ރަސޫލާ (صلى الله عليه وسلم) ހަދީޘް ކުރެއްވިއެވެ. "ޤިޔާމަތްދުވަހުގައި ނަރަކައިގެ އަހުލުވެރިންގެ ތެރެއިން، ދުނިޔޭގައި ވަރަށް އަރާމު ދިރިއުޅުމެއް އުޅުނު މީހަކު ގެންނާނެއެވެ.

 ދެން އޭނާ ނަރަކައިގެ ތެރެއަށް ގަންބަވާލައްވާފަ ނަގާފައި އޭނާ ކައިރީގައި ބުނާނެއެވެ. "އޭ އާދަމްގެ ދަރިޔާއެވެ! ތިބާ ދުވަހަކުވެސް ހެވެއް ދެކުނިން ހެއްޔެވެ؟ އަދި ދުވަހަކުވެސް އެއްވެސް އަރާމުކަމެއް ތަޖުރިބާ ކުރެވުނު ހެއްޔެވެ؟

" އޭނާ ﷲ سبحانه وتعالى ގަންދީ ހުވާކޮށްފައި ބުނާނެއެވެ. "ނޫނެކެވެ. އޭއަޅުގެ ރައްބެވެ." އަދި ޖަންނަތުގެ އަޙުލުވެރިންގެ ތެރެއިން ދުނިޔޭގައި އެންމެ ދަތިހާލުގައި އެންމެ އުނދަގޫ ދިރިއުޅުމެއް އުޅުނު މީހަކު ގެންނާނެއެވެ.

 ދެން އޭނާވެސް ޖަންނަތަށް ކުޑަކޮށް ގަންބަވާ ލައްވާފައި ނަންގަވާނެއެވެ. ދެން އޭނާއަށް ﷲ ތަޢާލާ ވަޙީކުރައްވާނެއެވެ. "އޭ އާދަމްގެ ދަރިޔާއެވެ! ކަލޭ ދުވަހަކުވެސް ދަތިކަމެއް ދެކުނިން ހެއްޔެވެ؟ އަދި ކަލޭ ދުވަހަކުވެސް އެއްވެސްފަދަ ދަތިކަމެއް ތަޖުރިބާކުރިން ހެއްޔެވެ؟

" އޭނާ ބުނާނެއެވެ. "ނޫނެކެވެ. ﷲ ގަންދީ ހުވާކޮށްފަ ބުނަމެވެ. އޭ އަޅުގެ ރައްބެވެ! ދުވަހަކުވެސް އަހަރެން ދަތިކަމެއް ތަޖުރިބާ ނުކުރަމެވެ. އަދި ދުވަހަކުވެސް ދަތިކަމެއް ނުވެސްދެކެވެ."

عائشة رضي ﷲ عنها ރިވާ ކުރެއްވި ޙަދީޘް އެއްގެ މާނައިގައިވެއެވެ. ރަސޫލާ صلى الله عليه و سلم އެކަލޭގެފާނު ގެ އެންމެ ފަހުގެ އާލާސްކަންފުޅުގައި އެކަލޭގެފާނު ކައިރީގައި ފެން ކަންވާރެއް ހުއްޓެވެ. ރަސޫލާ صلى الله عليه و سلم އޭގެ ތެރެއަށް އަތް ކޮއްޕާލެއްވުމަށްފަހު މޫނުފުޅުމަތީގައި ކާއްތަވަމުން ޙަދީޘް ކުރެއްވިއެވެ. " ﷲ ފިޔަވައި ހައްޤު ވެގެން އަޅުކަން ވެވޭ އެހެން އިލާހެއް ނުވެއެވެ. ހަމަ ކަށަވަރުން މަރަށް ސަކަރާތެއް ލިބިގެންވެއެވެ."

އެހެންކަމުގައި ވާނަމަ ތިބާ އަށް މި މަރުގެ ސަކަރަތާއި ދިމާ ނުވަނޭކަމަށް އުއްމީދު ކުރަނީ ހެއްޔެވެ. އަދި އާއިލާ އާއި ގާތް ތިމާގެ މީހުންނާއި ދަރިންނާއި ރައްޓެހިން ދޫކޮށް އެކަނިމާއެކަނި ކަށްވަޅުގެ އަދިރިކަމުގެ ތެރެއަށް ދާން ނުޖެހޭނޭ ކަމަށް ހީކުރަނީ ހެއްޔެވެ. 
ދެން އެޔަށް ފަހު ތިބާ ވަޅުލުމަށްފަހު ކަށްވަޅު ފިއްތާލެވޭނޭކަން އެނގޭ ހެއްޔެވެ.

އެފިއްތާލުމަކީ އެންމެންނާއިވެސް ކުރިމަތިވާނޭ ފިއްތުމެކެވެ. ތިބާ އަށް ސައުދު ބިން މުއާޒް رضي ﷲ عنه އަކީ ކޮން ބޭކަލެއްކަން އެނގޭ ހެއްޔެވެ. އެއީ އެކަލޭގެފާނު ޝަހީދުވުމުން މާތް ﷲ ގެ އަރުޝުފުޅު ގުޑައިގެން ދިޔަ ބޭކަލެކެވެ. އުޑު ގެ ހުރިހާ ދޮރު ތަކެއް އެކަލޭގެފާނަށްޓަކައި ހުޅުވުނު ބޭކަލެކެވެ. އެކަލޭގެފާނުގެ ޖަނާޒާ ގައި ހަތްދިހަހާސް މަލާކަތްބޭކަލުން ބައިވެރިވެލެއްވި ބޭކަލެކެވެ. ނަމަވެސް ރަސޫލާ صلى الله عليه و سلم ޙަދީޘް ކުރެއްވީ ސައުދު ބިން މުއާޒް رضي ﷲ عنه ވެސް ކަށްވަޅު ގައި އެއްފަހަރު ފިއްތާލެވުނުކަމަށެވެ. އަދި އެއަށްފަހު ދޫކޮށްލެވުނުކަމަށެވެ.

ކީރިތި ރަސޫލާ صلى الله عليه و سلم ގެ އެހެން ޙަދީޘް އެއްގައި އައިސް ފައި ވެއެވެ. ބަނީއިސްރާއިލް ބާގައިގެ ގެ ހެޔޮލަފާ ބަޔަކު އެބައިމީހުންގެ ގަބުރުސްތާނުން ކުރެ ގަބުރުސްތާނަކަށް ޒިޔާރަތްކުރިއެވެ. އެބައިމީހުން އެކަކު އަނެކަކަށް ބުންޏެވެ. ދެރަކްއަތް ނަމާދެއް ކުރަމާ ހިނގާށެވެ. އަދި އެއަށަފަހު މަރުވެފައިވާ މީހުން ކުރެ މީހަކު މަރާއިބެހޭގޮތުން ޚަބަރު ދިނުމަށްޓަކައި ދިރުއްވެވުމަށް އެދި މާތްﷲ އަށް ދުއާ ކުރަމާ ހިނގާށެވެ.

އަދި އެބައިމީހުން އެގޮތަށް ކަންތައްކުރިއެވެ. އަދި އިރުކޮޅެއްގެ ތެރޭގައި މީހަކު ކަށްވަޅެއްގެ ތެރެއިން ބޯދިއްކޮށްލިއެވެ. އޭނާ ހުރީ މުށި ކުލައިގައެވެ. އަދި އޭނާގެ ނިތްކުރި މަތީގައި ސަޖިދައި ގެ ފާހަގަ ހުއްޓެވެ. އޭނާ ބުންޏެވެ. " އޭ މީސްތަކުންނޭވެ. ކަލޭމެން ބޭނުންވަނީ ކޮންކަމެއް ހެއްޔެވެ. އަހަރެންމީ މީގެ ސަތޭކަ އަހަރުކުރިން މަރުވި މީހެކެވެ. މަރުގެ ހޫނުކަން ދެންމެޔަކު ނޫނީ ފިލައިގެން ނުދެއެވެ. ކަލޭމެން އަހަރެން އިހުހުރިގޮތަށް ރުޖޫއަ ކޮށްދެއްވުމަށް އެދި މާތްﷲ އަށް ދުއާ ކުރާށެވެ. "

އެއީ ކަށްވަޅު ގެ ވާހަކައެވެ. ތިބާ އަށް ކަށްވަޅުގައި ސުވާލުކުރުމަށް ވަޑައިގަންނަވާ ހަރުކަށި ދެ މަލާއިކަތްބޭކަލުން ގެ ސުވާލުތަކަށް ޖަވާބު ދެވޭނެހެއްޔެވެ. އަދި ތިބާ އަށް އެތަނުން ލިބެން އޮތީ ސުވަރުގޭ ގެ ބަގީޗާ އެއް ނޫނީ ނަރަކައިގެ ވަޅުތަކުގެ ތެރެއިން ވަޅެއްކަންއެނގޭ ހެއްޔެވެ. ތިބާ އެންމެ ފަހަރަކުވެސް މިކަންތައްތަކާއިމެދު ވިސްނާލިން ހެއްޔެވެ. އަދި ކަށްވަޅުގައި ބައެއް މީހުން ގެ ބޯ ތައް ހިލައަކުން ޖަހާ ޗިސް ކުރެވޭނޭ ކަމާއި ބައެއް މީހުންގެ ދޫތައް ބުރިކުރެވޭނޭކަމަށާއި އަނެއްބަޔަކަށް އަލިފާނުގެ އަޒާބު ދެވެނޭ ކަމަށް ރަސޫލު ﷲ صلى الله عليه و سلم ވަނީ ޚަބަރު ދެއްވާފައެވެ.

އޭ މިހިރަ ނިކަމެތި އިންސާނައެވެ. އެކަށްވަޅަށް ފަހު ތިބާ ދެންތެދުކުރެވެނީ ޤިޔާމަތް ދުވަހުއެވެ. މީހުންތައް ވާނީ ހާސްވެ ލޯ ތައް ބޮޑު ވެ ހަދާނެގޮތް ހުސްވެފައެވެ. އެދުވަހު އިރު ހުންނާނީ ދާދި ކައިރީގައެވެ. އެދުވަހުގެ ބިރުވެރިކަމުން ސަލާމަތްވެ މޫނު އަލިވެ އަރުޝީގެ ހިޔާވަހިކަން ލިބޭނޭކަމަށް ތިބާ އުއްމީދުކުރަން ހެއްޔެވެ. އެހެން ކަމުގައި ވަނަމަ ތިބާ ގެ ދިރިއުޅުން މަޖަލާއި އުފަލުގައި އަދި ބޭކާރުގޮތުގައި ހޭދަނުކުރީސްއެވެ.

އެއަށްފަހު ހިސާބު ބެއްލެވުން ދިގު އިންތިޒާރަކަށް ފަހު ފެށިގެން ދާނެއެވެ. ތިބާ މިދުނިޔޭގައި ސިއްރުންނާއި ފާޅުގައި ކުރި ހުރިހާކަމެއް އަދި ހިތުގައި ވަންހަނާކުރި ހުރިހާ ކަމެއް ހުރިހާ މީސްތަކުންގެ ކުރިމަތީގައި ފާޅުވެ ހާމަވެގެންދާނެއެވެ. ތިބާ ކުރިކަންތަކަށް ތިބާ ގެ ގުނަވަންތައް ހެކިދޭނެއެވެ. އަދި ތިބާ އެކަންތައްތަކަށް ޖަވާބުދާރީ ވާންޖެހޭނެކަން އެގޭހެއްޔެވެ. 
ތިބާ މި ބިރުވެރި ޤިޔާމަތް ދުވަހުގެ މަތިން އަދި ހިސާބު ބެއްލެވޭ ވަގުތުގެ މަތިން ހަދާން އެބަހުރިހެއްޔެވެ.

ދެން ތިބާ ދާން އޮތީ ތިބާގެ އަމަލުތަކާއި އެއްގޮތަށް ނަރަކައަށްކަން ނޫނީ ސުވަރުގެޔަށް ކަން އެނގޭހެއްޔެވެ. އެނަރަކަ އަކީ ކޮބައިކަން ތިބާ އަށް އެނގޭ ހެއްޔެވެ. އެނަރަކައި ގެ ފުން ކަމާއި ބިރުވެރި ކަމާއި މެދު ތިބާ ވިސްނާލިން ހެއްޔެވެ. އެތަނުގެ އެންމެ ކުޑަ އަޒާބު ދެވޭ މީހާ ވެސް ދެވަދު ޖަހާފައިވާ އަލިފާނުގެ ފައިވާނަކަށް އަރަންޖެހޭކަމާއި އެކަމުގެ ސަބަބުން އޭނާގެ ސިކުނޑި ކެކެމުންދާނެކަމަށް ރަސޫލުﷲ صلى الله عليه و سلم ޙަދީޘް ކުރައްވާފައިވެއެވެ. ތިބާއަށް އެނަރަކައިގެ އަލިފާނަކީ މިދުނިޔޭގެ އަލިފާނުގެ މައްޗަށް ފަސްދޮޅަސް ނުވަ ބައި އިތުރު ކުރެވިގެންވާ އަލިފާނެއްކަމާއި އެތާގެ ބަނޑޭރިންނަކީ ހަރުކަށި ގަދަފަދަ މަލާއިކަތް ބޭކަލުންތަކެއްކަން އެނގޭ ހެއްޔެވެ.

އަދި އެތާގެ ކެއުމަކީ ނަރަކައިގެ އަޑިން ފަޅައިގެން ހެދޭ ޒައްޤޫމު ގަހުގެ ޝައިތާނުންގެ ބޯތައް ފަދަ މޭވާ ތަކެއްކަމާއި އެތާގެ ބުއިމަކީ ތެޔޮކުނޑިތަކެއް ފަދަ ހޫނު ފެނާއި ނަރަކަވަންތަވެރިން ގެ ގައިން ފާބާ ދޮހާއި ދިޔަ ތައް ކަމާއި އެތާގެ ފޭރާމަކީ އަލިފާނުގެ ފޭރާމެއްކަން ތިބާއަށް އެނގޭ ހެއްޔެވެ.

އޭ މިހިރަ އިންސާނާއެވެ. ތިބާ ގެ ކުރިމަތީގައިވާ މިހިރަ ކަންތައްތަކާއިމެދު އެންމެ ފަހަރަކުވެސް ވިސްނާލިން ހެއްޔެވެ. ތިބާ އަށް މި ދުނިޔޭގެ ވަގުތުތައް ހޭދަކުރެވެނީ ހަމަ އެންމެ ރަނގަޅަށް ހެއްޔެވެ. ތިބާ ތިޔަ ހީސަމާސާ ކޮށް މަޖާ ކޮށް އުޅެނީ ތިބާ އަށް މާތްﷲ ގެ ރުހިވޮޑިގަތުން ލިބުނުކަން އެނގުނީ ހެއްޔެވެ. އަދި މާތްﷲ ތިބާ ގެ ފާފަތައް ފުއްސެވިކަން ޔަޤީން ވީހެއްޔެވެ. އަދި ތިބާ ދާން އޮތީ ސުވަރުގެއަށްކަން ކަށަވަރު ވީހެއްޔެވެ.

އަނަސް ބިން މާލިކް ރިވާކުރެއްވި ޙަދީޘް އެއްގެ މާނައިގައި ވެއެވެ. 
ކީރިތި ރަސޫލާ صلى الله عليه و سلم އެއްދުވަހަކު އޭގެ ކުރިން ދުވަހަކުވެސް ނުދެއްވާފަދަ ޚުތުބާ އެއް ދެއްވިއެވެ. އެ ޚުތުބާ ގެ ތެރެއިން އެކަލޭގެފާނު ހަދީޘް ކުރެއްވިއެވެ. ތިމަންކަލޭގެފާނަށް އެނގޭ ކަންތައްތައް ތިޔަބައިމީހުންނަށް އެނގޭނަމަ ތިޔަބައިމީހުން ހީހަދައި އުޅުނީސް ވަރަށް މަދުންނެވެ. އަދީ ގިނަގިނައިން ތިޔަބައިމީހުން ރުއީސް އެވެ. އެވަގުތު އެތާ ތިބި ބޭކަލުން އެބެކަލުންގެ މޫނުތައް ފޮރުވާ ކީރިތި ކުރަން ފެއްޓިއެވެ.

އޭ އިންސާނާއެވެ. ތިބާ މިރޭ ނިދާފައި މާދަމާ ހޭލެވޭނޭކަން ޔަގީންހެއްޔެވެ. ތިބާ އަކީ މިހާވެސް ނިކަމެތި މީހެކެވެ. އެހެންކަމުން

އަވަހަށް ތައުބާ ވުމަށް އަވަސް ވެ ގަންނާށެވެ. މިސްކިތަށް ވަދެ ހަމަޖެހިލައިގެން ވިސްނާލަން މަޑުކޮށްލަބަލާށެވެ. ރޭދުވާ ތަކުރާރުވާ ގޮތަށާއި ވަގުތު ދާ ގޮތަށެވެ. ކާއިނާތަށާއި މާތް ﷲ ގެ ކުޅަދުންވަންތަކަމަށެވެ.

ވަށައިގެން ވާހަ ތަކެތި ވަނީ ތިބާ ގެ ހިދުމަތުގައި ކަމަށާއި މާތް ﷲ ތިބާ އަށް ދެއްވި ނިއުމަތް ތަކަށެވެ. ތިބާ ގެ ވަގުތުތައް ބޭކާރުކުރެވުނު ގޮތަށާއި ތިބާ އަށް ކުރެވުނު ފާފަތަކުގެ މަތިންނެވެ. އެއަށް ފަހު އިޚްލާސްތެރި ތައުބާ އަކުން ތައުބާ ވުމުގެ ނިޔަތުގައި ދެއަތް އުފުލާލާށެވެ. ތިބާ އަށް ހަމަ ޔަގީނުންވެސް ރޮވޭނެއެވެ.
(މީ މިއަޅާގެ އަމިއްލަ ނަފްސަށާއި ތިބާއަށް ވީ ނަސޭހަތްކޮޅެކެވެ. )